Op 3 mei is het de Dag van de Persvrijheid. Over de hele wereld wordt dan stilgestaan bij journalisten die hun werk niet vrij kunnen doen. Sommigen zitten gevangen, anderen zijn zelfs vermoord. Ook roept deze dag op tot een open gesprek over vrijheid van meningsuiting.
In Nederland voelt persvrijheid vaak vanzelfsprekend. Maar dat is lang niet overal het geval. Ook hier is er in het verleden hard voor gevochten. En nog steeds is journalistieke vrijheid kwetsbaar, zeker in tijden van oorlog en politieke spanningen
Zonder vrije pers kunnen overheden of machthebbers hun verhaal vertellen zonder tegenspraak. Ze kunnen propaganda verspreiden, informatie achterhouden of de waarheid verdraaien. Dan krijgen burgers geen toegang meer tot eerlijke en onafhankelijke berichtgeving.
Een bekend voorbeeld is hetWatergate-schandaal. In de jaren ’70 ontdekten journalisten dat de Amerikaanse president betrokken was bij politieke misstanden. Zonder vrije pers was dit nooit aan het licht gekomen. De waarheid kan alleen verteld worden als journalisten hun werk vrij kunnen doen.
Stukje geschiedenis
Door de eeuwen heen hebben mensen keer op keer moeten vechten voor het recht om vrij te schrijven, te spreken en te publiceren.
In 1789, tijdens de Franse Revolutie, klonk de roep om vrijheid van meningsuiting luid over de straten in Parijs. Burgers eisten niet alleen politieke verandering, maar ook het recht om hun stem te laten horen zonder angst voor vervolging. Een revolutionaire stap die de basis legde voor de vrije pers zoals wij die nu kennen.
Ook Nederland kent een belangrijke geschiedenis. Tijdens de Tweede Wereldoorlog, onder Duitse bezetting, verdwenen onafhankelijke kranten en moesten verzetskranten zoalsTrouw enHet Parool in het geheim worden gedrukt. Velen riskeerden hun leven om de bevolking te informeren over wat er werkelijk gebeurde.
En nog steeds, vandaag de dag, is persvrijheid geen zekerheid. In verschillende landen worden journalisten vervolgd, bedreigd of monddood gemaakt, simpelweg omdat zij hun werk doen.
Persvrijheid vandaag
Het grootste actuele voorbeeld hiervan is wellicht Rusland, waar de overheid na de invasie van Oekraïne een strikte controle over de media heeft opgelegd. Journalisten die zich kritisch uitten over de oorlog of over de Russische regering werden aangeklaagd, gearresteerd en soms gedwongen naar het buitenland te vluchten. Onafhankelijke nieuwswebsites werden gesloten of gedwongen om hun berichtgeving te censureren. De Russische wetgeving maakt het nu mogelijk om journalisten te beschuldigen van 'desinformatie' en hen zware straffen op te leggen, wat leidt tot een klimaat van zelfcensuur en angst voor vervolging.
Dus ook vandaag de dag is een goed geïnformeerde samenleving essentieel. Of het nu gaat om verkiezingen, maatschappelijke ontwikkelingen of wereldwijde crises: mensen hebben recht op feiten, verschillende perspectieven en onafhankelijke berichtgeving om hun eigen mening te kunnen vormen.
Hoe staat Nederland ervoor in 2025?
Volgens het jaarlijkse rapport van Reporters Without Borders (RSF)is Nederland in 2025 gestegen van de 4e naar de 3e plaats op de wereldranglijst van persvrijheid. De eerste plek wordt wederom ingenomen door Noorwegen, gevolgd door Estland op de 2e plaats.
Tegelijkertijd zijn er landen waar de persvrijheid verder is verslechterd. Rusland is dit jaar 9 plaatsen gezakt op de ranglijst. De onderste regionen van de lijst worden gevormd door landen: China, Noord Korea en Eritrea, waar onafhankelijke journalistiek nauwelijks mogelijk is.
Bron: Reportes Without Borders 2025
De Dag van de Persvrijheid is meer dan een moment van herdenking. Het is een oproep om kritisch te blijven, om ruimte te geven aan verschillende stemmen en om de vrijheid van informatie te blijven verdedigen. Niet alleen vandaag, maar elke dag.
.png)
